Su Anbarı Təmizlənməsi və Dezinfeksiyası: Təhlükəsiz Su Təchizatının Təmin Edilməsi və Sağlamlığın Qorunması**
Su, həyatın əsas tərkib hissəsidir və insanlar üçün ən vacib ehtiyaclardan biridir. İnsan sağlamlığının qorunması və ətraf mühitin davamlılığı üçün təmiz və təhlükəsiz suyun təmin edilməsi həyati əhəmiyyət daşıyır. Su anbarları, bu təmiz suyun saxlanması və təchizatı üçün vacib infrastrukturdur. Ancaq su anbarlarının təmizliyi və dezinfeksiyası məsələsi, yalnız suyun görünüşünü deyil, həm də onun mikrobioloji təhlükəsizliyini təmin etməyi hədəfləyir. Su Anbarlarının düzənli olaraq təmizlənməsi, yuyulması və dezinfeksiya edilməsi,güvənli içmə suyu təminatında önəmli addımdır. Anbarlarda zamanla suda çözülməyən qatı madələr və mikroorqanizimlər çoxalmağa başlaya bilər. Suyunuzun gəldiyi qaynağın təmiz olması anbarlarınızda zamanla yarana biləcək kirlliyini ortadan qaldırmaz sadəcə gecikdirər. Bu səbəbdən hər Su Anbarı mütləq təmizlənməli və dezinfeksiya olunmalıdır.Anbar kirliliyinin əsas göstəricisi suyun bulanıqlığıdır. Suyu bir stəkana doldurub 1 dəqiqə gözləsək bulanıqlığı getməsə anbar çirkli sayılır. Bundan başqa iyi və dad da suyun çirkliliyin sübut edir. Ancaq bu əlamətlər olmasa belə ildə ən az bir dəfə su anbarları təmizlənməlidir. Su Anbarlarının təmizlənməsi üçün ideal vaxt müdəti altı aydır. Su Anbarları təmizlənməlidir. TƏMİZ SU İÇMƏK HƏR KƏSİN TƏBİİ HAQQIDIR…
Su Anbarı Strukturu və Növləri
Su anbarı müxtəlif növ və ölçülərdə olur. Onlar əsasən yerüstü və yeraltı anbarlar olaraq iki yerə ayrılır. Yerüstü su anbarları, göllər, su bəndləri və çaylardan su yığan təbii və ya süni qurğulardır. Yeraltı su anbarları isə təbii qaynaqlar, quyu və yeraltı göllərdən ibarət olur. Su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası bu növlərin hər biri üçün müxtəlif metodlar tələb edir.
Yerüstü Su Anbarları: Bu anbarlar daha çox açıq sahələrdə yerləşir və təbii ekosistemlərlə əlaqəlidir. Bu növ anbarlarda suyun təmizlənməsi çətinləşə bilər, çünki suya müxtəlif çirklənmələr daxil ola bilər.
Yeraltı qapalı) Su Anbarları: Yeraltı anbarlar daha təmiz su təmin edə bilirlər, çünki yerin altındakı süzülmə prosesləri suyun təbii şəkildə təmizlənməsinə kömək edir. Lakin yeraltı suyun da dezinfeksiya edilməsi vacibdir.
Su anbarlarının strukturu da onların təmizlənməsi üçün uyğun metodları müəyyən edir. Bəzi anbarlarda mexaniki təmizləmə metodları effektiv olur, bəzilərində isə kimyəvi və fiziki metodlar tətbiq edilə bilər.
Su Anbarlarının Rolu və Əhəmiyyəti
Su anbarları, müxtəlif məqsədlər üçün suyun saxlanması məqsədilə tikilən böyük və mühüm infrastruktur elementləridir. Bu anbarlar içməli su, kənd təsərrüfatı suyu və sənaye istifadəsi üçün suyu toplamaq, saxlamaq və paylamaq üçün istifadə olunur. Müxtəlif ölçü və strukturlarda olan su anbarları, suyun çirklənməsinin qarşısını almaq və uzun müddət saxlanmasını təmin etmək məqsədini güdür. Lakin su anbarları zamanla müxtəlif mikroorqanizmlərin, çirkləndiricilərin və mineralların təsiri altında təmizlənməsi vacib olan yerlər halına gəlir. Bu səbəbdən, su anbarlarının müntəzəm olaraq yuyulması və dezinfeksiyası, onların təhlükəsiz istifadəsini təmin etmək üçün önəmlidir.
*** Su Anbarlarında Çirklənmə və Mikrobial Təhlükələr
Su anbarları çirklənmənin müxtəlif formalarına məruz qala bilər. Suya daxil olan kimyəvi maddələr, pestisidlər, ağır metallarla çirklənmə və mikroorqanizmlərin inkişafı, suyun keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Ən ciddi çirklənmə mənbələrindən biri insan fəaliyyətidir. Sənaye sahələri, kənd təsərrüfatı və məişət tullantıları su anbarlarında müxtəlif növ çirklənmələrə səbəb ola bilər. Bu çirklənmələr mikroorqanizmlərdən tutmuş, ağır metal izlərinə qədər dəyişə bilər və suyun istifadəyə verilməsini çətinləşdirə bilər. Mikrobial çirklənmə isə ən çox qarşılaşılan su çirklənməsi növüdür və çirkli su vasitəsilə bir çox infeksiyalar yayılır. Buna görədə su anbarlarını təmizləyib dezinfeksiya etməklə orada olan suyun uzun müddət təmiz saxlanmasını təmin etmək olar.
*** Su Anbarlarının Təmizlənməsi və Dezinfeksiyası: Prosesin Əhəmiyyəti
Su anbarlarının təmizlənməsi, yuyulması və dezinfeksiyası, bu anbarlarda saxlanılan suyun təmizliyini və təhlükəsizliyini qorumaq üçün həyata keçirilən bir sıra vacib proseslərdir. Bu proseslər, suyun içərisindəki mikrobial çirklənməni aradan qaldırmaq, suyun fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırmaq və suyun insan sağlamlığı üçün təhlükəsiz olmasını təmin etmək məqsədini güdür.
*** Su anbarları nədən ildə bir (1) dəfə təmizlənməli və hər altı (6) aydan bir dezinfeksiya edilməlidir ?
Su anbarında suyun toplanması zamanı suyun tərkibində olan asılqanlı maddələrin çökməsi, dəmir, manqan kimi elementlərin ayrılması nəticəsndə əsasən anbarın döşəməsi olmaqla anbarın daxili səthi boyunca çirk qatı əmələ gəlir. Su anbarı vaxtlı-vaxtında təmizlənmədikdə, uzun müddətli yuyulmaması nəticəsində döşəmədə toplanan lil qatının həcminin artmasına səbəb olur.
Çirk qatının yaranması suyun tərkibində olan mikroorqanizmilərin yaşaması və çoxalması üçün münbit şərait yaratmaqda, suyun rənginin, dadının və şəffaflığının dəyişməsinə səbəb olmaqdadır. Belə ki, su anbarının əsasən döşəməsi olmaqla daxili səthi boyunca yığılan çirk qatında E-Coli və Coliform bakteriyaları çoxalır. Su anbarı bakteriya mənbəyinə çevrilir. Şəbəkədən və digər vasitə ilə kənardan anbara təmiz su daxil olsada anbarda su həm fiziki, həm kimyəvi, həm də bioloji çirklənməyə məruz qalır. Su anbarlarının uzun müddət təmizlik və dezinfeksiyasının edilməməsi nəticəsində meydana gələn çamurlaşma , tökülmə , paslanma , suda ; rəng , qoxu və bakteriya meydana gəlməsi kimi problemlərə səbəb olmaqdadır. Bu vəziyyət suyun içiləbilərlik və istifadəyə yararlılıq xüsusiyyətini yox etməkdədir.
Su anbarlarından gələn şikayətləri araşdırdıqda , bəzi depolardaki çirkləri boru qırıqlarından gəldiyini , baxımsız və salaş anbarlarda isə böcək kimi canlılarla , pas , manqan , əhəng , palçıq və yosun kimi maddələrin anbarları kirləttiyini görürük. Su anbarları həm sağlamlığımızı həm də bina təməllərini birbaşa təsir etdiyi üçün bu xidməti verən şirkətlərin , bu mövzularda mütəxəssis olması lazımdır. Şirkətimiz ; mütəxəssis komanda ilə çalışmaqda olub , təmizlik və dezinfeksiyada istifadə edilən məhsullar sağlamlıq üçün heç bir yan təsiri yoxdur, tam standartlara uyğundur , rəsmi təşkilatlardan alınmış sənədləri vardır.
*** Su Anbarlarının Təmizlənməsinin (yuyulmasının) Əsas Səbəbləri
✅ Sağlamlıq üçün təhlükəsiz su təminatı – Zamanla su anbarlarında bakteriyalar, yosunlar və digər çirkləndiricilər yığılır ki, bu da insan sağlamlığına zərər verə bilər.
✅ Çöküntülərin və lil qatının təmizlənməsi – Suyun dibində toplanan çöküntülər suyun bulanmasına və boru kəmərlərinin tıxanmasına səbəb ola bilər.
✅ Boruların və Nasosların Ömrünün Uzadılması — Çöküntülər sistemdə tıxanmalar yarada bilər.
✅ Pis qoxu və dadın qarşısının alınması – Çirklənmiş su anbarları xoşagəlməz qoxu və dad problemlərinə səbəb ola bilər.
✅ Suyun keyfiyyət standartlarına uyğun saxlanması – Sanitariya normalarına uyğun təmizlənmə suyun keyfiyyətini qorumağa kömək edir.
*** Su Anbarlarının Təmizlənməsi və Dezinfeksiyası yerinə yetirilməzsə nə kimi problemlər ola bilər?
Su anbarlarının çirklənməsi bir sıra ciddi problemlərə səbəb ola bilər:
— Bakteriya və virusların çoxalması – İstifadə olunmayan və ya nadir hallarda təmizlənən su anbarlarında zərərli mikroorqanizmlər çoxala bilər.
— Çöküntü və kir qatının yığılması – Suda olan minerallar və digər çirkləndiricilər zamanla anbarın dibində yığılır və suyun keyfiyyətini azaldır.
— Pis qoxu və dadın yaranması – Çirkli anbarlar suyun qoxusuna və dadına mənfi təsir göstərir.
— Anbarın strukturunun korlanması – Pas, kif və digər çirkləndiricilər anbarın divarlarına və borulara zərər verə bilər.
Su anbarlarının mütəmadi yuyulması və dezinfeksiya olunması bu problemlərin qarşısını almaq üçün əsas tədbirlərdən biridir.
*** Su Anbarlarının Təmiz Saxlanması Üçün Profilaktik Tədbirlər
Su anbarlarının mütəmadi olaraq təmizlənməsi (yuyulması) və dezinfeksiyası olunmaqla yanaşı, anbarın təmiz saxlanması içməli və texniki suyun keyfiyyətini qorumaq, mikroorqanizmlərin çoxalmasının qarşısını almaq və sistemin uzunmüddətli istismarını təmin etmək üçün vacibdir. Profilaktik tədbirlər, çirklənmənin yaranmasının qarşısını almağa yönəlmiş strategiyaları əhatə edir.
Anbarın Möhkəm Qapalı Olması
✅ Hava keçirməyən qapaq: Su anbarının qapağı möhkəm və sızdırmaz olmalıdır ki, kənar çirklər, həşəratlar, gəmiricilər və toz içəri daxil olmasın.
✅ Qoruyucu torlar və ya fitinqlər: Anbara suyun daxil olduğu və çıxdığı yerlərdə qoruyucu filtr, havalandırma borularında torlar quraşdırmaq toz və həşəratların daxil olmasının qarşısını alır.
✅ Qapağın mütəmadi yoxlanılması: Qapağın çatlamış və ya zəifləmış hissələri varsa, dərhal dəyişdirilməlidir.
Su Filtrasiya və Təzyiqə Nəzarət Sistemləri
✅ Mexaniki filtrlər: Anbara daxil olan suyun filtrdən keçməsi kiçik hissəciklərin və lilin toplanmasının qarşısını alır.
✅ Aktiv karbon filtrləri: Xlor və digər kimyəvi maddələrin miqdarını azaltmağa kömək edir.
✅ UV və ya ozon filtrləri: Mikroorqanizmlərin çoxalmasının qarşısını almaq üçün əlavə dezinfeksiya üsullarıdır.
✅ Təzyiq sabitləşdiricilər: Su anbarına gələn suyun təzyiqi yüksək olarsa, boruların və filtr sisteminin zədələnməsinin qarşısını almaq üçün təzyiq tənzimləyicilərindən istifadə olunmalıdır.
Mütəmadi Təmizlik və Dezinfeksiya
✅ Planlı təmizlik cədvəli tərtib etmək: Kiçik anbarlar üçün 3-6 ayda bir dəfə, böyük anbarlar üçün ildə 1-2 dəfə təmizlik aparılmalıdır.
✅ Anbarın daxili səthlərinin təmizlənməsi: Bakteriya və yosunların yaranmasının qarşısını almaq üçün anbarın divarları mütəmadi olaraq yuyulmalıdır.
✅ Kimyəvi dezinfeksiya: natriumhipoxlorid və ya kalsiumhipoxlorid kimi dezinfeksiyaedici məhlullar istifadə edilə bilər.
✅ Çöküntülərin təmizlənməsi: Su anbarının dibində yığılan lil və çöküntülər zamanla boruları tıxaya bilər, buna görə hər təmizlik zamanı bunlar tamamilə çıxarılmalıdır.
Su Keyfiyyətinin Mütəmadi Yoxlanması
✅ Bakterioloji analizlər: İldə ən azı bir dəfə su nümunəsi götürülərək laboratoriya şəraitində bakteriya və virus yoxlaması aparılmalıdır.
✅ Kimyəvi analizlər: Xlor, nitrat, ağır metallar və digər kimyəvi çirkləndiricilərin səviyyəsi yoxlanılmalıdır.
✅ Qoxu və rəng dəyişiklikləri: Suda qeyri-adi qoxu və ya rəng dəyişikliyi müşahidə olunarsa, dərhal analiz edilməli və lazım gələrsə, təmizlənmə prosesi təkrar aparılmalıdır.
Boru Kəmərlərinin və Bağlantı Nöqtələrinin Yoxlanması
✅ Korroziya və sızmaların yoxlanması: Su boruları paslanırsa və ya sızma varsa, bu çirklənməyə səbəb ola bilər.
✅ Tıxanmaların qarşısının alınması: Boruların içində çöküntü və ya kalsium yığılması olub-olmadığını mütəmadi yoxlamaq lazımdır.
✅ Müxtəlif materiallardan olan boruların uyğunluğu: Plastik və metal borular birlikdə istifadə edilərsə, korroziya riski yarana bilər.
Temperatur Nəzarəti və Günəşdən Qoruma
✅ Günəş şüalarından qoruma: Şəffaf plastik və ya açıq rəngli su anbarları birbaşa günəş işığına məruz qaldıqda içində yosunların çoxalmasına səbəb ola bilər. Bunu önləmək üçün anbarlar qaranlıq yerlərdə saxlanmalı və ya izolyasiya edilməlidir.
✅ Temperatur nəzarəti: Suyun temperaturu 20°C-dən aşağı saxlanmalıdır ki, mikroorqanizmlər çoxalmasın.
✅ İzolyasiya materialları: Metal və plastik anbarlar üçün istilik izolyasiya edən materiallardan istifadə edilməlidir.
Əlavə Təhlükəsizlik və Monitorinq Sistemləri
✅ Su səviyyəsi və keyfiyyətinin avtomatik monitorinqi: Müasir sensorlar suyun keyfiyyətini və səviyyəsini izləməyə imkan verir.
✅ Alarm və xəbərdarlıq sistemləri: Çirklənmə, həddindən artıq su sərfiyyatı və sızmalar aşkar edilərsə, xəbərdarlıq siqnalları verən sistemlər quraşdırıla bilər.
✅ İdarəetmə jurnalı: Hər bir təmizlik və yoxlama qeydə alınmalı, problemlər və onların həlli yolları sənədləşdirilməlidir.
Nəticə olaraq qeyd edə bilərik ki, Su anbarlarının təmiz saxlanması üçün effektiv profilaktik tədbirlər həyata keçirilməlidir. Möhkəm qapalı anbar, mütəmadi təmizlik, filtrasiya sistemləri, su keyfiyyətinə nəzarət və boru kəmərlərinin yoxlanması kimi tədbirlər, suyun təhlükəsiz və keyfiyyətli saxlanmasına kömək edir. Bu qaydalara riayət etməklə həm içməli suyun keyfiyyətini qorumaq, həm də sistemin ömrünü uzatmaq mümkündür.
*** Təmizləmə (yuyulma) və Dezinfeksiya: Nədir və Nə üçün Vacibdir?
Su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası prosesi, suyun keyfiyyətini və təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə həyata keçirilən vacib tədbirlərdən biridir. Su anbarları, həm içməli, həm də sənaye, əkinçilik və digər müxtəlif sahələr üçün istifadə olunan suyu saxlayır. Lakin bu anbarlar zamanla, atmosferin təsirindən, mikroorqanizmlərin və digər çirkləndiricilərin inkişafından təsirlənə bilər. Bu vəziyyətlər, suyun istifadə üçün təhlükəsizliyi və içməli suyun təhlükəsizliyi üçün ciddi risklər yarada bilər.
Təmizləmə prosesi, anbarın içindəki fiziki çirkləndiriciləri və digər maddələri, məsələn, toz, çöküntülər və yosunları təmizləmək üçün həyata keçirilir. Bu prosesi həyata keçirərkən məqsəd, anbarın strukturlarını təmizləmək və suyun təmizliyini qorumaqdır. Dezinfeksiya prosesi isə, suyun içindəki mikroorqanizmlərin, bakteriyaların, virusların və digər patogenlərin məhv edilməsini məqsəd qoyur. Dezinfeksiya, suyun mikrobioloji təhlükəsizliyini təmin etmək və insan sağlamlığını qorumaq üçün həyati əhəmiyyət daşıyan bir prosesdir. Təmizləmə və dezinfeksiya, bir-birini tamamlayan və suyun keyfiyyətinin qorunmasını təmin edən iki əsas mərhələdir.
İllərlə yuyulmayan anbarlar çox pis hala düşür, lil və digər çöküntülər yığılıb qalır. Bu zaman bakteriyalar əmələ gəlir. Bu sudan istifadə edənlərdə müxtəlif xəstəliklər yaranır və yayılır. Ən əsas məsələ sağlamlığımızın qeydinə qalmağımızdır. İçmək üçün istifadə etdiyimiz su anbarlarında vəziyyət bu haldadırsa, sağlamlığımız qeydinə qalmaqdan söz gedə bilməz.
Buna görədə ildə 1 dədə su anbarlarının mexaniki təmizlənməsi, yuyulması və dezinfeksiya olunması gərəklidir.
Bu işlərin aparılması əsas zəruriliyi ondan irəli gəlir ki, su anbarlarına gələn suların tərkibindəki bulanıqlıq anbarlara çökür və anbarlarda dib çöküntülərinin miqdarı artır, həmçinin su anbarlarda uzun müddət qaldıqda bakteriyalar əmələ gəlirki bu da insan sağlamlığı üçün təhlükəlidir. Bu səbəbdən anbarların vaxtaşırı yuyulub zərərsizləşdirilməsi zərurəti yaranır.
Anbarların yuyulması və dezinfeksiya edilməsi işlərində iştirak edən işçilər ildə 2 (iki) dəfə tibbi müayinədən keçməlidir.
*** Su anbarlarının yuyulması və zərərsizləşdirilməsi
İri həcmli su anbarları (50.000m3-dən yuxarı) 2 ildə bir dəfə, daha kiçik həcmli su anbarları isə ildə bir dəfədən az olmayaraq yuyulub dezinfesiya edilməlidir. Laborator müayinələrin nəticələrinə görə anbarda suyun çirklənməsi aşkar edilərsə Dövlət sanitar nəzarəti orqanlarının göstərişi ilə növbədənkənar yuyulub desinfeksiya edilməlidir. Anbarların yuyulması və işçi dezinfeksiyaedici məhlulun hazırlanması Dövlət standartlarının tələblərinə uyğun olmalıdır;
*** Təmizləmə Prosesi
Su anbarlarının təmizlənməsi, adətən anbarın daxili səthlərindəki tozları, çöküntüləri, yosunları və digər fiziki çirkləndiriciləri çıxarmaq məqsədini güdür. Bu təmizləmə prosesi, suyun keyfiyyətinin qorunmasını və mikroorqanizmlərin inkişaf etməsini önləyir. Su anbarlarının təmizlənməsi, ümumiyyətlə, mexaniki və kimyəvi üsullarla həyata keçirilir. Mexaniki üsullar, xüsusi alətlər və avadanlıqlar ilə fiziki çirkləndiriciləri çıxarmağa kömək edir, kimyəvi təmizləmə isə, anbarın divarları və suyun içərisindəki mikroorqanizmləri zərərsizləşdirmək üçün istifadə edilən xüsusi kimyəvi maddələrlə həyata keçirilir.
*** 1. Mexaniki Təmizləmə
Fiziki təmizləmə, mexaniki alətlər və təzyiqli su kimi vasitələrlə su anbarının çirklənmələrdən azad edilməsi prosesidir. Məsələn, suyun üzərindəki yosunların və ya digər çirklərin mexaniki vasitələrlə yığılması mümkündür. Bu üsul, suyun fiziki cəhətdən təmizlənməsi üçün ən effektiv metodlardan biridir.
*** 2. Kimyəvi Dezinfeksiya
Kimyəvi dezinfeksiya, suya əlavə edilən kimyəvi maddələr vasitəsilə həyata keçirilir. Xlor, ozon, peroksidlər və ya digər dezinfeksiyaedici maddələr suyun içindəki mikroorqanizmləri zərərsizləşdirmək üçün istifadə olunur. Kimyəvi maddələr, suyun mikrobioloji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün çox vacibdir.
*** Su Anbarlarının Yuyulması Və Dezinfeksiya Prosesinin Ardıcıllığı
Su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası bir neçə əsas mərhələdən ibarətdir.
- Təhlükəsizlik Tədbirləri
Bu mərhələdə təmizləmə işləri üçün lazım olan avadanlıqlar hazırlanır və təhlükəsizlik tədbirləri görülür.
✅ İşçi heyətinin təhlükəsizliyi üçün qoruyucu vasitələr (əlcək, maska, gözlük və xüsusi geyim) təmin edilməlidir.
✅ Havalandırma: Qapalı su anbarlarında kifayət qədər havalandırma təmin edilməlidir.
✅ Təmizləmə və dezinfeksiya üçün istifadə olunacaq materiallar (xlor məhlulu, fırçalar, su nasosu və s.) hazır olmalıdır.
✅ Təmizlik prosesinin başlanması üçün anbarın su təchizatı müvəqqəti dayandırılmalıdır.
- Hazırlıq İşləri
Bu mərhələdə anbarın boşaldılması həyata keçirilir.
Su anbarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası prosesinə başlamazdan əvvəl onun tamamilə boşaldılması vacibdir. Bu mərhələdə diqqətli və sistemli yanaşma tələb olunur ki, anbarın içində su qalmadan təhlükəsiz şəkildə boşaldılsın.
2.1. Su Təchizatının Dayandırılması
✅ Əsas su təchizatı bağlanır – Anbarın içərisində təmizlənmə zamanı yenidən su toplanmasının qarşısını almaq üçün giriş vanaları bağlanmalıdır.
✅ İstehlakçıların məlumatlandırılması – Su anbarı ictimai və ya sənaye obyektinə xidmət edirsə, istifadəçilər təmir və təmizləmə prosesi barədə əvvəlcədən xəbərdar edilməlidir.
2.2. Suyun Mərhələli Boşaldılması
✅ Əsas çıxış klapanı açılaraq suyun boşaldılması təmin edilir.
✅ Su drenaj sisteminə yönləndirilir ki, ətraf mühitə və obyektin strukturlarına ziyan dəyməsin.
✅ Böyük həcmli anbarlarda suyun birdən-birə boşaldılması təzyiqə səbəb ola bilər, buna görə də mərhələli boşaltma üsulu tətbiq edilməlidir.
2.3. Qalıq Suyun Çıxarılması
✅ Nasos və ya əl ilə boşaltma üsulu tətbiq edilir – Dibdə qalan su vakuum nasosları və ya əl ilə çıxarılmalıdır.
✅ Təxliyyə xətti ilə edilə bilər – Kiçik həcmli anbarlarda təxliyyə xətti ilə suyun son qalıqları boşaldıla bilər.
✅ Quru silmə və ya sorucu avadanlıqlar istifadə edilə bilər – Qalıq su və lilin tam çıxarılması üçün sənaye tipli su sorucu qurğular işlədilə bilər.
2.4. Sızma və Çatların Yoxlanması
✅ Anbarın divarları və dibi vizual olaraq yoxlanılır.
✅ Sızmalar aşkar edilərsə, müvafiq təmir işləri aparılmalıdır.
2.5. Boru Kəmərlərinin Boşaldılması
✅ Su anbarına bağlı olan boruların içində qalmış su təzyiqli hava və ya su ilə çıxarılır.
✅ Boru sistemində çirk və lilin qalmadığına əmin olunmalıdır.
Su anbarının boşaldılması mərhələsi düzgün aparılmazsa, təmizləmə və dezinfeksiya prosesinin effektivliyi aşağı düşə bilər. Bu addımları sistemli şəkildə yerinə yetirməklə, su anbarının növbəti təmizləmə mərhələsinə tam hazır olması təmin edilir.
- Su Anbarın Yuyulması və Çirk Təmizlənməsi
Su anbarının boşaldılmasından sonra onun daxili səthlərində, divarları və döşəməsində yığılan çirklərin, lilin təmizlənməsi üçün mexaniki üsuldan istifadə olunur. Bu proses anbarın daxilindəki suyun keyfiyyətini və gigiyenik şəraitini qorumaq üçün vacibdir.
3.1. Divar və Diblərin Mexaniki Yuyulması
✅ Yüksək təzyiqli su ilə yuma – anbarın divar və dibindəki çöküntüləri təmizləmək üçün ən effektiv üsullardan biridir. Təzyiqli su yosunları və digər çirkləri divarlardan asanlıqla ayırır.
✅ Fırçalama üsulu – Təmizləmə prosesi zamanı sərt fırçalardan istifadə edilərək divarlardakı və dibdəki çirklər mexaniki şəkildə çıxarılır.
✅ Vakum və ya əl ilə lilin çıxarılması – Dibdə yığılan lil xüsusi su sorucu avadanlıqlarla və ya əl ilə təmizlənir.
3.2. Təmizlənmədən Sonra Yekun Yuma Prosesi
✅ Bütün səthlər təmiz su ilə yuyulmalıdır.
✅ Xüsusi filtr sistemləri və boruların daxili səthləri də eyni prosedurdan keçirilməlidir.
Su anbarının yuyulması və çirk təmizlənməsi düzgün aparıldıqda, anbarın içində mikroorqanizmlərin və bakteriyaların çoxalmasının qarşısı alınır. Bu mərhələdən sonra dezinfeksiya prosesi həyata keçirilməlidir ki, tam gigiyenik şərait təmin olunsun.
- Dezinfeksiya Prosesi
Dezinfeksiya su anbarlarının təmizliyini və gigiyenik vəziyyətini təmin etmək üçün vacib addımdır. Su anbarlarının dezinfeksiya edilməsi Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Respublika Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzi tərəfindən təsdiq edilmiş “su anbarlarının və su xətlərinin dezinfeksiya edilməsi haqqında” təlimata uyğun olaraq həcmi dezinfeksiya və səthi püskürtmə dezinfeksiya üsulları ilə aparılır. Dezinfeksiya, suyun mikrobioloji təhlükəsizliyini təmin etmək və su anbarının içindəki mikroorqanizmləri, bakteriyaları, virusları və digər patogenləri məhv etmək üçün həyata keçirilən bir prosesdir. Qəbul edilmiş ümumi qaydaya əsasən su anbarları bir ildə 1 dəfə mexaniki yuyulur və bir ildə 2 dəfə dezinfeksiya edilməlidir. Həcmi dezinfeksiya üsulu əsasən bir anbarı eyni ildə ikinci dəfə dezinfeksiya edən zaman tətbiq edilir. Səthi püskürtmə üsuli isə su anbarı mexaniki təmizlənmədən sonra birinci dezinfeksiya zamanı tətbiq edilir. Dezinfeksiya prosesində müxtəlif kimyəvi maddələr istifadə olunur.
**Əsas İstifadə olunan dezinfeksiyaedici maddələr:**
— **Natrium hipoxlorid (NaOCl) – maye halında dezinfeksiyaedici məhlul.**
— **Kalsium hipoxlorid (Ca(OCl)₂) – qranul və ya tablet formasında olan güclü dezinfeksiyaedici.**
Dezinfeksiya prosesi aşağıdakı kimi aparılır:
- Seçilən dezinfeksiyaedici maddə suya əlavə olunur.
- Aktiv maddənin təsir göstərməsi üçün müəyyən vaxt gözlənilir.
- Su anbarları yuyulub qurtardıqdan sonra səthi dezinfeksiya üsulundan istifadə etməklə, hazırlanmış məhlul xüsusi qurğular vasitəsi ilə su anbarının daxili səthinin sahəsinə püskürdülür və ya su anbarına həcminə boşaldılaraq dezinfeksiya edilir. Dezinfeksiya məhlulunun daxili səthlə təmas müddəti dezinfeksiya məhlulunun tərkibndən asılı olaraq 2 saat ilə 6 saat arasında dəyişməkdədir.
Su Xətlərinin (Borularının) Dezinfeksiya Edilməsi.
Su xətlərinin dezinfeksiya edilməsi işinin görülməsidə “su anbarlarının və su xətlərinin dezinfeksiya edilməsi haqqında” təlimata uyğun olaraq həyata keçirilir. Su xətləri ilkin olaraq mexaniki yuyulmalıdır. Su xətləri təlimata əsasən 2,5-3 km hissələrə ayrılaraq dezinfeksiya edilməlidir. Su xətləri, bir başa axım və ya borunun həcminə pompalanma üsulu ilə dezinfeksiya edilməkdədir.
Bir başa axım zamanı boru xəttinin başlanğıc tərəfindən dezinfeksiya məhlulu təzyiq altındakı xəttə verilir. Xəttin sonundan isə mütəmadi analizlər götürülür. Qalıq xlorun miqdarı normada olduğu zaman (0.3-0.5 mg/l) dezinfeksiya işi dayandırılır. Bu üsul əsasən təxliyyəsi və ya istifadəsinin dayandırılması mümkün olmayan xətlərin dezinfeksiya edilməsi zamanı tətbiq edilir.
Borunun həcminə pompalama üsulunda isə boru xətti öncədən boşaldılır. Dezinfeksiya məhlulu boru xəttinin mümkün olan 3 daha çox yerindən boru xəttinə vurulur. Boru xətti su ilə doldurulur və analiz üçün sudan nümunələr götürülür.
Suyun Keyfiyyətinin Yoxlanması**
Dezinfeksiya tamamlandıqdan sonra su anbarına yeni su doldurulmadan əvvəl keyfiyyət yoxlamaları aparılır:
— **pH və xlor səviyyəsinin ölçülməsi.**
— **Mikrobioloji analizlərin aparılması.**
Əgər su şəbəkə suyudursa o zaman yoxlamağa ehtiyac yoxdur.
Görülən işlərin sənədləşdirilməsi və dezinfeksiya işlərinin nəticəsinin təsdiq edilməsi.
Su anbarının mexaniki təmizlənməsi və dezinfeksiya edilməsi işləri yekunlaşdıqdan sonra sifarişçi ilə icraçı arasında işlərin görülərək yekunlaşmasının təsdiq edilməsi haqqında akt tərtib edilir. Akta su anbarının həcmi və digər texniki məlumatlar daxil edilir.
Azərbaycan Respublikasında qüvvədə olan qanunvericiliyə əsasən dezinfeksiya işi tamamlandıqdan sonra dezinfeksiyanın nəticəsinin laborator təsdiqlənməsi aparılır. Tərəfimizdən dezinfeksiya işi tamamlandıqdan sonra su anbarından və su xətlərindən analiz üçün nümunələr götürülərək laboratoriyaya təqdim edilir. Əgər su anbarlarını və su xətlərini doldurmaq üçün istifadə edilən su şəbəkə suyu (əhaliyə verilən içməli su) olmazsa analiz suyun mənbəyindən asılı olaraq daha çox göstərici üzrə aparılır.
Daha sonra su anbarı su ilə doldurulur və həmin sudan analiz üçün nümunələr götürülür. Əgər su şəbəkə suyu olarsa laboratoriyada su nümunələri qalıq xlor (sərbəst xlor, mg/l), bulanıqlıq (ntu), ümumi kaliforum bakteriya, e.coli və s. göstəriciləri (parametrləri) üzrə analiz edilir. Nəticələr keyfiyyət tələblərinə uyğun olarsa dezinfeksiya işi uğurla başa çatdırılmış hesab edilir. Əgər uyğun olmazsa dezinfeksiya işi təkrarlanır. Analizin nəticələri rəsmi olaraq sifarişçiyə təqdim edilir. Götürülən analiz nümunələri Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi ilə fəaliyyətinə icazə verilmiş, akkreditasiya olunmuş laboratoriyada (Əsasən ADSEA İri Şəhərlərin Birləşmiş Su Təchizatı Xidməti PHŞ Mərkəzi laboratoriyasına və ya Səhiyyə Nazirliyi Respublika GEM laboratoriyasına müraciət edilir) analiz edilir və müvafiq cavab-rəyi alınır.
Əgər analiz cavabları müsbət olarsa su anbarı yenidən istifadə edilə bilər. Əgər mənfi olarsa yenidən təmizlənmə və dezinfeksiya işləri görülür.
İnsan Sağlamlığına Təsiri
İçməli suyun keyfiyyəti, insan sağlamlığı ilə birbaşa əlaqədardır. Çirklənmiş suyun istifadəsi müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilər. Məsələn, bakterial infeksiyalar (kolera, dizenteriya), parazit infeksiyaları və kimyəvi zəhərlənmələr bunlara daxildir.
Kimyəvi maddələrin, xüsusilə xlorun istifadəsi, müəyyən səviyyələrdə təhlükəsiz olsa da, yüksək miqdarda istifadəsi sağlamlığa zərər verə bilər. Bu səbəbdən suyun təmizlənməsi və dezinfeksiyası prosesi həm səmərəli, həm də təhlükəsiz olmalıdır.Su anbarlarının müntəzəm təmizlənməsi və dezinfeksiyası, yalnız suyun keyfiyyətini artırmaqla kifayətlənmir, həm də insan sağlamlığını qorumağa kömək edir. Çirkli su, müxtəlif infeksion xəstəliklərin yayılmasına səbəb ola bilər. Hətta çox kiçik miqdarda mikrobial çirklənmə, ciddi qastrointestinal xəstəliklərə və dəri infeksiyalarına yol aça bilər. Dezinfeksiya prosesi, bu cür xəstəliklərin qarşısını alır və insanların sağlamlığını qoruyur.
Su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası, yalnız insan sağlamlığına təsir etməklə kifayətlənmir, həm də ekosistemlər üçün əhəmiyyətlidir. Su təchizatı sistemləri, ətraf mühitin davamlılığına mühüm təsir göstərir. Su anbarları və onların təmizliyi, ətraf mühitin qorunmasına kömək edir, çünki təmizlənmiş su, ekosistemdəki canlıların yaşaması üçün daha uyğun olur. Su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası, ekosistemə də təsir göstərə bilər. Kimyəvi maddələrdən istifadə etmək su hövzələrindəki canlı həyatına zərər verə bilər. Məsələn, xlor və digər kimyəvi maddələr, su ekosistemindəki balıq və digər canlıların həyatını təhdid edə bilər. Buna görə də müasir dövrdə ekoloji baxımdan daha dost olan alternativ təmizləmə metodları üzərində araşdırmalar aparılır. Nanotexnologiya və UV şüaları kimi metodlar, suyun təbii xüsusiyyətlərini qorumağa imkan verir və ətraf mühitə təsirini minimuma endirir. Membran texnologiyaları da son illərdə daha çox diqqət çəkir, çünki bu metodlar suyun içindəki çox kiçik çirkləndiriciləri belə ayırmağı bacarır.
Beynəlxalq Standartlar və Təcrübələr
Beynəlxalq təşkilatlar, su təmizləmə və dezinfeksiya prosesləri üçün müəyyən standartlar və prosedurlar müəyyən etmişdir. Məsələn, Dünya Səhiyyə Təşkilatı (DST) və digər beynəlxalq qurumlar, suyun mikrobioloji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müəyyən metodlar təklif edirlər. Bu standartlara uyğun olaraq, suyun hər hansı bir çirklənməyə məruz qalması nəticəsində insan sağlamlığına zərər verməməsi üçün müəyyən edilmiş zamanlarda su anbarlarında təmizləmə və dezinfeksiya prosedurları tətbiq edilməlidir.
Gələcəkdəki İnkişaflar və Yeniliklər
Su anbarlarının yuyulması və dezinfeksiyası sahəsindəki texnologiyalar və metodlar davamlı olaraq inkişaf edir. Yeni elmi tədqiqatlar və innovativ yanaşmalar sayəsində daha effektiv və ekoloji cəhətdən təmiz metodlar üzə çıxır. UV şüaları kimi müasir dezinfeksiya metodları, gələcəkdə daha çox tətbiq oluna bilər. Eyni zamanda, su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası üçün istifadə edilən kimyəvi maddələrin daha az zərərli olması üçün yeni tədqiqatlar aparılır.
Su anbarı yuyulması və dezinfeksiyası, suyun keyfiyyətinin qorunması və insanların sağlamlığının təmin edilməsi baxımından həyati əhəmiyyət kəsb edir. Su anbarlarının təmizlənməsi və dezinfeksiyası düzgün və müntəzəm şəkildə aparılması, suyun mikrobial çirklənməsinin qarşısını alır və ekoloji tarazlığı qoruyur. Müasir texnologiyalar və yeniliklər, bu sahədə daha təsirli və davamlı metodların inkişafına şərait yaradır. Həmçinin, beynəlxalq standartlara uyğun təmizləmə və dezinfeksiya işləri həyata keçirilməlidir ki, həm insanlar, həm də ekosistemlər üçün sağlam su təmin edilsin.